سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ شورای جهانی سالمندی را تشکیل داد و در همان سال طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه داد تا اینکه در سال ۱۹۹۰ این شورا اول اکتبر را روز جهانی سالمندان تعیین کرد. به همین مناسبت همه ساله درایران هفته ای تحت عنوان هفته ملی سالمند تعیین و برنامه های متنوعی به همین مناسبت برگزار می گردد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور: به مناسبت هفته ملی سالمندان دکتر سبحان محسن زاده پزشک خانواده پلی کلینیک 12 فروردین بیان کرد
حقایقی که باید در مورد سلامت سالمندان بدانید
با افزایش سن افراد، تغییرات فیزیولوژیکی در بدن سالمندان به عنوان بخشی طبیعی از افزایش سن رخ می‌دهد. تغییرات فیزیکی ناشی از افزایش سن تقریباً در هر اندامی رخ می‌دهد و می‌تواند بر سلامت و سبک زندگی سالمندان تأثیر بگذارد. در این زمان برخی از بیماری‌ها در سالمندان برجسته‌تر می‌شوند. مسائل روانی اجتماعی نیز می‌تواند در سلامت جسمی و روانی سالمندان نقش داشته باشد.
یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم، به شدت با نتایج سلامتی بهتر در سالمندان مرتبط است. یک سری آزمایشات غربالگری معمول و اقدامات پیشگیرانه نیز برای سالمندان توصیه می‌شود. اقدامات پیشگیرانه‌ی مهم در خانه می‌تواند ایمنی و سلامت سالمندان را بهبود بخشد.
پیرپزشکی یا طب سالمندان، یک رشته فوق تخصصی پزشکی است که به مراقبت از سالمندان اختصاص دارد. پزشکانی که آموزش‌های تخصصی در این زمینه دارند، به عنوان متخصص طب سالمندی شناخته می‌شوند.
با افزایش سن چه تغییراتی در بدن ایجاد می‌شود؟
با افزایش سن، طیف وسیعی از تغییرات به درجات مختلف در بدن رخ می‌دهد. این تغییرات لزوماً نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای نیستند، اما می‌توانند برای فرد ناراحت کننده باشند. اگرچه نمی‌توان روند پیری را متوقف کرد، اما آگاهی از این تغییرات و اتخاذ یک سبک زندگی سالم می‌تواند تأثیر آنها را بر سلامت کلی کاهش دهد.
تغییرات بدنی مورد انتظار در دوران پیری شامل تغییرات زیر است:
پوست:
با افزایش سن، پوست انعطاف‌ناپذیرتر، نازک‌تر و شکننده‌تر می‌شود. پوست به آسانی کبود می‌شود و چین و چروک، لکه‌های ناشی از افزایش سن، و آکنه‌های پوستی ممکن است آشکارتر شوند. همچنین در نتیجه‌ی تولید کمتر چربی طبیعی پوست، پوست می‌تواند خشک‌تر شود و احساس خارش بیشتر شود.
استخوان‌ها، مفاصل و ماهیچه‌ها:
استخوان‌ها معمولاً تراکم خود را از دست می‌دهند و اندازه آنها کوچک می‌شود و در مقابل شکستگی مستعدتر می‌شوند. ماهیچه‌ها از نظر حجمی کوچک می‌شوند و ضعیف‌تر می‌شوند. مفاصل ممکن است از سایش و پارگی طبیعی رنج ببرند. مفاصل، ملتهب، دردناک و انعطاف‌ناپذیر می‌شوند.
تحرک و تعادل:
تحرک و تعادل فرد می‌تواند تحت‌تأثیر تغییرات مختلف سنی قرار گیرد. مشکلات استخوان، مفاصل و عضله‌ی ذکر شده در بالا در ارتباط با تغییرات در سیستم عصبی، عوامل اصلی مشکلات تعادل هستند. ممکن است زمین خوردن رخ دهد که منجر به آسیب بیشتر با کبودی و شکستگی شود.
شکل بدن:
در نتیجه تغییرات استخوانی ناشی از افزایش سن، قد بدن کوتاهتر می‌شود و انحنای مهره‌های پشتی ممکن است تغییر کند. افزایش ازدست دادن عضلات و کاهش متابولیسم چربی نیز ممکن است رخ دهد. چربی می‌تواند دوباره در ناحیه شکم و ناحیه باسن توزیع شود. حفظ وزن ایده‌آل بدن دشوارتر می‌شود.
صورت:
تغییرات پیری در صورت نیز رخ می‌دهد. به غیر از چین و چروک و لکه‌های پیری، نمای کلی صورت نیز می‌تواند تغییر کند. از دست دادن کلی حجم از استخوان و چربی صورت می‌تواند منجر به سفتی کمتر پوست صورت و افتادگی آن شود.
دندان‌ها و لثه‌ها:
دندان‌ها می‌توانند ضعیف‌تر، شکننده‌تر و خراب شوند. غدد بزاقی، بزاق کمتری تولید می‌کنند. لثه‌ها همچنین می‌توانند از دندان‌ها عقب‌نشینی کنند. این تغییرات ممکن است منجر به خشکی دهان، پوسیدگی دندان، عفونت، بوی بد دهان، از دست دادن دندان و بیماری لثه شود.
مو و ناخن:
با افزایش سن، موها نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند. موهای خشک ممکن است منجر به خارش و ناراحتی شود. ناخن‌ها ممکن است شکننده و بی‌شکل شوند. ناخن‌ها همچنین می‌توانند خشک شوند و برآمدگی‌های عمودی ایجاد کنند. ضخیم شدن ناخن انگشت پا شایع است. عفونت قارچی ناخن ممکن است اغلب رخ دهد.
هورمون‌ها و غدد درون‌ریز:
تغییرات هورمونی معمولا در افراد مسن رخ می‌دهد. شایع‌ترین آنها، کنترل هورمونی قند خون و متابولیسم کربوهیدرات است که منجر به دیابت می‌شود. اختلال عملکرد تیروئید و مشکلات متابولیسم چربی و کلسترول نیز معمولاً چیزی است که سالمندان با آن مواجه می‌شوند. مقادیر کلسیم و ویتامین D نیز ممکن است تغییر کند.
حافظه:
مشکلات حافظه در سالمندان رایج است. با این حال، درک این نکته مهم است که مشکلات جزئی حافظه، زوال عقل یا بیماری آلزایمر نیستند. نقص‌های ساده حافظه مانند به یاد نیاوردن جایی که کلید را جا گذاشته‌اید یا اینکه در را قفل کرده‌اید بخشی طبیعی از پیری است.
ایمنی:
سیستم ایمنی بدن با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شود. سلول‌های خونی که با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند (گلبول‌های سفید) اثربخشی کمتری دارند و منجر به عفونت‌های مکرر می‌شوند.
شنوایی:
تغییرات در اعصاب شنوایی و ساختار گوش می‌تواند شنوایی را کمرنگ کند و باعث کاهش شنوایی مرتبط با افزایش سن شود. معمولا شنیدن فرکانس‌های بالاتر سخت‌تر می‌شود.
بینایی:
با افزایش سن، چشم‌ها خشک‌تر می‌شوند و لنزها دقت خود را از دست می‌دهد. بینایی می‌تواند تحت‌تأثیر این تغییرات قرار گیرد و می‌تواند تار و از فوکوس خارج شود. عینک یا لنزهای طبی می‌توانند به رفع این مشکلات کمک کنند.
چشایی و بویایی:
حس بویایی و در موارد کمتر حس چشایی ممکن است از بین برود و منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن شود.
روده و مثانه:
کنترل روده و مثانه می‌تواند باعث مشکلات بی‌اختیاری (دفع غیر ارادی مدفوع یا ادرار) شود. علاوه بر این، عادت روده و مثانه می‌تواند تغییر کند. یبوست در افراد مسن شایع است، همچنین تکرر ادرار و مشکل در شروع ادرار.
خواب:
الگوی خواب می‌تواند با افزایش سن به طور قابل توجهی تغییر کند. مدت زمان خواب، کیفیت خواب و بیداری مکرر در شب معمولا در سالمندان دیده می‌شود.
این تغییرات در هر فردی متفاوت است. برخی از افراد ممکن است تغییرات بیشتری را در یک ناحیه‌ی خاص در مقایسه با دیگران تجربه کنند.
نکات ورزشی برای داشتن یک پیری موفق
شما می‌توانید با موفقیت، پیر شوید. هرچه اکنون فعال‌تر، سالم‌تر و تناسب اندام داشته باشید، با افزایش سن احساس بهتری خواهید داشت. به عنوان مثال، ورزش به شما کمک می‌کند بهتر فکر کنید و خلق و خوی شما را بهبود می‌بخشد. ورزش‌های زیر برای مواجهه با یک دوران سالمندی موفق، به شما پیشنهاد می‌شود:
پیاده‌روی
شنا کردن
دوچرخه سواری
تمرینات مقاومتی
تمرینات انعطاف‌پذیری و تعادل
شایع‌ترین بیماری‌ها
شایع‌ترین بیماری‌ها و شرایطی که سالمندان با افزایش سن با آن مواجه می‌شوند چه هستند؟
شایع‌ترین مشکلات پزشکی سالمندان عبارتند از:
عضلانی اسکلتی: استئوآرتریت (التهاب مفاصل به دلیل ساییدگی و پارگی)، پوکی استخوان، نقرس، کاهش توده عضلانی، شکستگی.
هورمونی: دیابت (اختلال در کنترل گلوکز خون)، اختلال عملکرد تیروئید، کلسترول خون بالا، متابولیسم کلی کندتر.
عصبی: زوال عقل (آلزایمر یا انواع دیگر)، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، بینایی ضعیف، اختلال شنوایی، مشکل تعادل.
بینایی: گلوکوم، آب مروارید، دیابت و بیماری چشمی مرتبط با فشار خون بالا.
بیماری قلبی عروقی: حملات قلبی، نارسایی احتقانی قلب، ریتم نامنظم قلب، فشار خون بالا، آترواسکلروز (سفت شدن و تنگ شدن رگ‌های خونی) و بیماری عروق محیطی یا بیماری شریان محیطی (جریان خون ضعیف در نتیجه عروق خونی باریک).
ریه‌ها: بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، کاهش حجم ریه.
کلیه‌ها: عملکرد ضعیف کلیه (بیماری کلیوی) ناشی از دیابت طولانی‌مدت و فشار خون بالا.
پوست و مو: ریزش مو، خشکی پوست، خارش، عفونت.
سرطان‌ها: پروستات، روده بزرگ، ریه، سینه، پوست، مثانه، تخمدان، مغز، لوزالمعده و دیگر موارد.
مغز استخوان و سیستم ایمنی: ناتوانی در تولید سلول‌های خونی کافی (کم‌خونی، میلودیسپلازی).
دستگاه گوارش: زخم معده، دیورتیکولوز (تشکیل کیسه‌های هوایی کوچک در دیواره روده بزرگ)، التهاب روده بزرگ یا کولیت ناشی از عفونت یا ایسکمیک (جریان خون ضعیف)، مشکل در بلع (دیسفاژی)، یبوست، بی‌اختیاری روده، هموروئید.
ادراری: بی‌اختیاری ادرار، نیاز شدید به ادرار کردن، مشکل در دفع ادرار.
دهان و دندان: بیماری لثه، خشکی دهان، از دست دادن دندان، دندان مصنوعی نامناسب.
عفونت‌ها: عفونت ادراری، پنومونی، عفونت پوست، زونا، عفونت روده بزرگ (دیورتیکولیت، کولیت).
روانپزشکی: افسردگی، اضطراب، اختلال خواب، بی‌خوابی.
مشکلات عمومی: خستگی، بی‌حالی عمومی، فراموشی، عوارض جانبی دارو، کاهش اشتها، کاهش وزن، افتادن و زمین خوردن.
چه تغییراتی در سبک زندگی سالمندان برای سلامت سالمندان ضروری است؟
یک رژیم غذایی متعادل و شرکت در ورزش منظم برای حفظ یک زندگی سالم برای افراد در هر سنی بسیار مهم است. ورزش روتین و رژیم غذایی سالم در سالمندان می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر سلامت عمومی آنها داشته باشد.
بسیاری از بیماری‌ها در سالمندان ممکن است در نتیجه یک سبک زندگی سالم، پیشگیری یا حداقل کند شوند. پوکی استخوان، آرتریت، بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، زوال عقل، افسردگی و برخی سرطان‌ها برخی از بیماری‌های رایجی هستند که می‌توانند از طریق رژیم غذایی، ورزش و سایر تغییرات ساده سبک زندگی در سالمندان اصلاح شوند.
علاوه بر رژیم غذایی و ورزش، سایر اصلاحات مهم سبک زندگی برای داشتن یک زندگی سالم تر در سالمندان عبارتند از:
- محدود کردن مصرف الکل به یک نوشیدنی در روز
- ترک سیگار
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های پوست و ضد آفتاب
- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن یک یا دو بار در روز
- فعال ماندن در مراقبت‌های بهداشتی و مشارکت در تصمیم‌گیری
- رفتن به پزشک برای مراقبت‌های اولیه به طور منظم
- مرور کردن مرتب فهرست داروها با پزشک خود
- پیروی از دستورالعمل‌های توصیه شده برای غربالگری سلامت، آزمایش‌های پیشگیرانه و واکسیناسیون
- مراجعه به دندانپزشک سالانه یا دو سال یکبار
- پیگیری با چشم پزشک مخصوصا برای افراد دیابتی
- آگاهی از عوارض جانبی داروها و تداخلات دارویی از جمله داروهای بدون نسخه، گیاهان دارویی و داروهای جایگزین
- رعایت برنامه خواب روزمره و استفاده از بهداشت خواب خوب
- درگیر شدن در فعالیت‌های اجتماعی برنامه‌ریزی شده
- استراحت کردن
